การค้นพบสิ่งมีชีวิตนอกโลก อาจเป็นไปได้ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า

หากย้อนไปสัก 20-30 ปีก่อน เรื่องของการตามหาสิ่งมีชีวิตนอกโลกคงดูเหมือนเป็นเพียงเรื่องฝันเฟื่อง เป็นคำถามที่ไม่มีวันหาคำตอบพบ แต่ ณ วันนี้ นักดาราศาสตร์หลายคนไม่ได้ถามอีกต่อไปแล้วว่า มีสิ่งมีชีวิตอยู่ที่อื่นในจักรวาลหรือไม่ แต่คือ “เมื่อไรเราจะพบมัน?”

การตรวจจับสัญญาณชีวิตบนดาวต่าง ๆ ไม่ว่าจะที่อยู่ในระบบสุริยะ หรือที่อยู่ไกลออกไป ล้วนเป็นสัญญาณอันดีในมุมของนักดาราศาสตร์หลายคนว่า “การค้นพบสิ่งมีชีวิตนอกโลกอาจเป็นไปได้ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า”

เจมส์ เว็บบ์ ตรวจพบ “คาร์บอน” บนดวงจันทร์ “ยูโรปา” ของดาวพฤหัสบดี

นาซารายงานพบหลักฐาน อาจมีมหาสมุทรอยู่บนดาวเคราะห์ “K2-18 b”

พบ “องค์ประกอบของชีวิต” บนดวงจันทร์บริวารของดาวเสาร์

เมื่อเร็ว ๆ นี้ กล้องโทรทรรศน์อวกาศ เจมส์ เวบบ์ (JWST) ขององค์การนาซาตรวจพบสัญญาณหรือสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสิ่งมีชีวิตบนดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะของเรา และยังมีภารกิจอีกมากที่กำลังดำเนินการอยู่หรือกำลังจะเริ่มต้น เพื่อการค้นพบทางวิทยาศาสตร์ที่จะยิ่งใหญ่ที่สุดตลอดกาล

ศาสตราจารย์ แคทเธอรีน เฮย์แมนส์ นักดาราศาสตร์แห่งสกอตแลนด์ กล่าวว่า “เราอาศัยอยู่ในจักรวาลที่ไม่มีที่สิ้นสุด พร้อมด้วยดวงดาวและดาวเคราะห์นับอนันต์ ซึ่งเป็นที่แน่นอนว่า เราไม่สามารถเป็นเพียงสิ่งชีวิตที่มีภูมิปัญญาเพียงชนิดเดียวในจักรวาลนี้ได้”

เธอเสริมว่า “ขณะนี้เรามีเทคโนโลยีและความสามารถในการตอบคำถามว่า เราอยู่คนเดียวในจักรวาลหรือไม่”

ขณะนี้กล้องโทรทรรศน์สามารถวิเคราะห์บรรยากาศของดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาวฤกษ์ เพื่อหาองค์ประกอบทางเคมีที่สามารถสร้างขึ้นได้จากสิ่งมีชีวิตเท่านั้น เช่น เมื่อเร็ว ๆ นี้ เจมส์ เว็บบ์ ค้นพบโมเลกุลที่เรียกว่า “ไดเมทิลซัลไฟด์” (Dimetyl Sulfide; DMS) บนดาวเคราะห์ K2-18 b ซึ่งโมเลกุลชนิดนี้ปกติบนโลก “จะถูกผลิตโดยสิ่งมีชีวิตเท่านั้น”

ศาสตราจารย์ นิกกุ มทุสุธาน นักดาราศาสตร์จากสถาบันดาราศาสตร์ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ซึ่งเป็นผู้นำการศึกษาดังกล่าว บอกว่า หากข้อบ่งชี้ดังกล่าวได้รับการยืนยัน “มันจะเปลี่ยนวิธีคิดของเราเกี่ยวกับการค้นหาชีวิตไปอย่างสิ้นเชิง … ถ้าเราพบสัญญาณของสิ่งมีชีวิตบนดาวดวงแรกที่เราศึกษา มันจะเพิ่มความเป็นไปได้ที่สิ่งมีชีวิตจะมีอยู่ทั่วไปในจักรวาล”

ดาวเคราะห์ K2-18 b นั้นมีตำแหน่งที่นักดาราศาสตร์เรียกว่า “โซนโกลดิล็อกส์”คือดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากดาวฤกษ์อย่างเหมาะสม อุณหภูมิพื้นผิวจะไม่ร้อนเกินไปหรือเย็นเกินไป และเหมาะสมที่จะมีน้ำ ซึ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต

แม้ว่าพวกเขาจะไม่พบสัญญาณชีวิตบน K2-18b แต่ทีมวิจัยก็มีดาวเคราะห์โกลดิล็อกส์อีก 10 ดวงอยู่ในรายการที่จะศึกษา และอาจมีอีกหลายดวงหลังจากนั้น

มทุสุธานคาดการณ์ว่า ภายใน 5 ปีจะเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในความเข้าใจของเราเกี่ยวกับดาวเคราะห์สำหรับการอยู่อาศัยและสิ่งมีชีวิตในจักรวาล

ทั้งนี้ แม้ เจมส์ เว็บบ์ จะได้ชื่อว่าเปฌนกล้องโทรทรรศน์อวกาศที่ทรงพลังที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ แต่มันก็มีขีดจำกัด เพราะมันจะไม่สามารถตรวจจับดาวเคราะห์ไกล ๆ ที่มีขนาดเล็กเท่ากับโลก หรืออยู่ใกล้กับดาวฤกษ์เกินไปได้เนื่องจากมีแสงสะท้อน

ดังนั้น นาซาจึงกำลังวางแผนสร้าง Habitable Worlds Observatory (HWO) ซึ่งมีกำหนดการปล่อยในปี 2030 โดยจะใช้สิ่งที่เป็นเหมือนแผงบังแดดแบบไฮเทค ช่วยลดแสงจากดาวฤกษ์ที่ดาวเคราะห์โคจรอยู่ให้เหลือน้อยที่สุด

ในขณะที่นักดาราศาสตร์บางกลุ่มโฟกัสที่ดาวเคราะห์ซึ่งอยู่ไกลออกไป บางกลุ่มก็จำกัดการค้นหาของพวกเขาไว้ที่ดาวในระบบสุริยะของเราเอง

ดาวที่เป็นไปได้มากที่สุดสำหรับชีวิตคือ ยูโรปา หนึ่งในดวงจันทร์น้ำแข็งของดาวพฤหัสบดี ซึ่งมีมหาสมุทรอยู่ใต้พื้นผิวน้ำแข็ง และล่าสุด เจมส์ เว็บบ์ เพิ่งตรวจพบ “คาร์บอน” หนึ่งองค์ประกอบของชีวิต บนพื้นผิวของยูโรปาคำพูดจาก สล็อต888

ศาสตราจารย์ มิเชลล์ โดเฮอร์ตี หัวหน้านักวิทยาศาสตร์ของคณะศึกษาดวงจันทร์ยูโรปา บอกว่า “คงจะน่าแปลกใจถ้าบนดวงจันทร์น้ำแข็งดวงใดดวงหนึ่งของดาวพฤหัสไม่มีชีวิตอยู่”

ในส่วนของเพื่อนบ้านเราอย่างดาวอังคารเอง แม้ปัจจุบันจะมีสภาวะที่ไม่เอื้ออำนวยต่อสิ่งมีชีวิตมากเกินไป แต่นักดาราศาสตร์เชื่อว่า ครั้งหนึ่งดาวเคราะห์สีแดงดวงนี้เคยเขียวชอุ่ม มีชั้นบรรยากาศและมหาสมุทร และสามารถดำรงชีวิตได้

ขณะนี้ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนซ์ (Perseverance) ของนาซา กำลังเก็บตัวอย่างจากปล่องภูเขาไฟที่เชื่อกันว่าเคยเป็นพื้นที่สามเหลี่ยมปากแม่น้ำโบราณ และจะนำหินเหล่านั้นมายังโลกเพื่อวิเคราะห์หาไมโครฟอสซิลของสิ่งมีชีวิต

นอกเหนือจากการมุ่งหน้าออกไปตามหาสิ่งมีชีวิตในจักรวาลอันไกลโพ้นแล้ว ก็มีนักวิทยาศาสตร์บางกลุ่ม ที่เฝ้ารอคอยการติดต่อจากสิ่งมีชิงตทรงภูมิปัญญาจากต่างดาวเช่นกัน เช่น ภารกิจค้นหาสัญญาณวิทยุจากมนุษย์ต่างดาวของสถาบัน Search for Extra Terrestrial Intelligence (Seti)

แต่ที่ผ่านมา เนื่องจากจักรวาลกว้างใหญ่ไพศาลเกินไป การค้นหาสัญญาณของพวกเขาจึงเป็นแบบสุ่ม แต่ด้วยความสามารถของกล้องโทรทรรศน์อวกาศ เช่น เจมส์ เว็บบ์ ในการระบุพื้นที่ที่มีแนวโน้มว่าจะมีอารยธรรมต่างดาวมากที่สุด จะช่วยให้ Seti สามารถมุ่งการค้นหาไปที่ตรงนั้นได้ และอาจช่วยให้การค้นหาสิ่งมีชิวตนอกดลกเข้าใหล้ความจริงยิ่งขึ้น

หลายสิบปีก่อน เราคงไม่นึกไม่ฝันว่าจะได้เห็นข้อมูลอย่างชัดเจนว่า มีดาวดวงอื่นที่มีสภาวะเอื้อต่อการดำรงชีวิต มีดาวที่มีน้ำ ดาวที่องค์ประกอบทางเคมีคล้ายโลก และด้วยเทคโนโลยีที่จะก้าวหน้าขึ้นเรื่อย ๆ ก็เป็นไปได้ว่า ในชั่วชีวิตนี้ของเรา เราอาจได้รับทราบถึงการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตนอกโลกกับตาตัวเอง

ดร. สุภาจิต ซาร์การ์ จากมหาวิทยาลัยคาร์ดิฟฟ์ ซึ่งเป็นสมาชิกของทีมที่กำลังศึกษาดาวเคราะห์ K2-18b กล่าวว่า องค์ประกอบทั้งหมดของโลกตอนนี้พร้อมแล้วสำหรับการค้นพบที่จะเป็นมากกว่าความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์

“ถ้าเราพบสัญญาณของชีวิต มันจะเป็นการปฏิวัติทางวิทยาศาสตร์ และมันจะเป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในวิธีที่มนุษยชาติมองตัวเองและตำแหน่งของเราในจักรวาล” ซาร์การ์กล่าว

เรียบเรียงจาก BBC

ภาพจาก YASSER AL-ZAYYAT / AFP